Αναστολή Δόσεων Δανείων & Προστασία Κύριας Κατοικίας εν μέσω Κορωνοϊού COVID-19
11.4.20, 10:00
Αναστολή Δόσεων Δανείων & Προστασία Κύριας Κατοικίας εν μέσω Κορωνοϊού COVID-19
Αναστολή Δόσεων Δανείων & Προστασία Κύριας Κατοικίας εν μέσω Κορωνοϊού COVID-19
Άρθρο του Κ. Στράτη Νικολακέα.
Είναι αλήθεια ότι βιώνουμε πρωτοφανείς καταστάσεις με την εισβολή στην καθημερινότητά μας ενός αόρατου εχθρού, του κορωνoϊού COVID19, ενός εχθρού που απειλεί όχι μόνο την φυσική αλλά και την οικονομική μας ακεραιότητα. Χιλιάδες επιχειρήσεις αναγκάστηκαν να κλείσουν με απόφαση της Ελληνικής Κυβέρνησης, τα δικαστήρια ανέστειλαν τη λειτουργία τους, οι τράπεζες και οι δημόσιες υπηρεσίες λειτουργούν με μειωμένο προσωπικό, ενώ ο τουρισμός για τη φετινή περίοδο είναι από τώρα καταδικασμένος.
Με αυτά τα δεδομένα, η Ελληνική Κυβέρνηση έλαβε μέτρα στήριξης της οικονομίας για να αποτρέψει την κατάρρευση της αγοράς. Προχώρησε στην καταγραφή των επαγγελμάτων που επλήγησαν από την πρωτοφανή αυτή κρίση (πληττόμενοι Κωδικοί Αριθμοί Δραστηριότητας -Κ.Α.Δ.), προβλέποντας μέτρα στήριξης και παροχές, με σημαντικότερο αυτό της αποζημίωσης ειδικού σκοπού ποσού 800 ευρώ για όσους τέθηκαν σε αναστολή εργασίας από τους εργοδότες τους ή αναγκάστηκαν να σταματήσουν την επαγγελματική τους δραστηριότητα για την περίοδο από 15 Μαρτίου έως 30 Απριλίου 2020.
Μέσα σε αυτή την πανδημία του COVID-19, δημιουργείται μέγα ζήτημα σχετικά με την εξυπηρέτηση των δανείων από του δανειολήπτες. Προς τούτο, στις 30-03-2020 δημοσιεύθηκε η Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου (ΦΕΚ Α’- αρ. 75), η οποία στο άρθρο 5 παρ. 2 αυτής προβλέπει ότι: «Για οφειλέτες που αποδεδειγμένα πλήττονται από τις συνέπειες του κινδύνου διασποράς του κορωνοϊού COVID-19 … αναστέλλεται για χρονικό διάστημα τριών (3) μηνών η καταβολή των δόσεων στο πλαίσιο ρυθμίσεων των ν. 4469/2017 (ρύθμιση οφειλών επιχειρήσεων), ν. 4605/2019 (πλατφόρμα προστασίας κύριας κατοικίας) και ν.3869/2010 (Νόμος Κατσέλη για την ρύθμιση οφειλών υπερχρεωμένων νοικοκυριών), χωρίς να επέρχονται οι συνέπειες λόγω της μη καταβολής και χωρίς να τροποποιείται η συνολική διάρκεια της ρύθμισης. Για οφειλέτες που δεν περιλαμβάνονται στις ανωτέρω αποφάσεις, δύνανται να χορηγηθεί η ως άνω αναστολή κατόπιν αίτησης του οφειλέτη και αξιολόγησης από τον πιστωτή».
Συνεπώς, ειδικά για όσους ανήκουν στους πληττόμενους Κ.Α.Δ. που έχουν δημοσιευθεί από το Υπουργείο Οικονομικών στο διαδίκτυο και ταυτόχρονα πληρώνουν δόσεις δυνάμει προσωρινής ή οριστικής απόφασης του Νόμου Κατσέλη, ή πληρώνουν δόσεις ρύθμισης μέσω της πλατφόρμας προστασίας κύριας κατοικίας (ν.4605/2019) ή ρύθμισης του ν. 4469/2017 για την ρύθμιση οφειλών επιχειρήσεων και δικαιούνται να λάβουν το επίδομα των 800 ευρώ, προβλέπεται η αναστολή καταβολής των δόσεών τους για τρεις (3) μήνες, δηλ. για τους μήνες Απρίλη, Μάη και Ιούνη 2020. Δηλ. όσοι εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα έχουν τεθεί σε αναστολή εργασίας από τους εργοδότες τους και πρέπει να ζήσουν με τα 800 ευρώ το 45ήμερο, δεν θα πληρώσουν δόσεις στις τράπεζες. Αντιθέτως, οι δημόσιοι υπάλληλοι ή οι συνταξιούχοι που δεν έχουν πληγεί οικονομικά από τον κορωνοϊό καθώς συνεχίζουν να λαμβάνουν κανονικά τους μισθούς και τις συντάξεις τους δεν δικαιούνται καμία αναστολή των δόσεών τους που έχουν καθοριστεί με δικαστικές αποφάσεις για την υπαγωγή τους στο Νόμο Κατσέλη ή μέσω της πλατφόρμας προστασίας κύριας κατοικίας.
Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δείξουν οι δανειολήπτες που δικαιούνται την τρίμηνη αναστολή των δόσεών τους καθώς δεν αλλάζει η συνολική διάρκεια αποπληρωμής των δανείων τους. Αυτό σημαίνει ότι οι δόσεις που αναστέλλονται και δεν θα πληρώσουν αυτό το τρίμηνο δεν θα τους «χαριστούν» μετά την λήξη της τρίμηνης περιόδου αναστολής, αλλά θα πρέπει να τις πληρώσουν μαζί με τις τρέχουσες δόσεις. Για παράδειγμα, εάν ένας δανειολήπτης οφείλει να πληρώνει κάθε μήνα μια δόση του Νόμου Κατσέλη 100 ευρώ και δικαιούται την ως άνω τρίμηνη αναστολή, τότε στο τέλος της περιόδου αναστολής δόσεων δεν θα έχει πληρώσει συνολικά (100 x 3μήνες =) 300 ευρώ. Εάν η διάρκεια της ρύθμισης των οφειλών του που υπολείπεται είναι 4 έτη, δηλ. 48 μήνες, το παραπάνω ποσό των 300 ευρώ θα διαμοιραστεί ισόποσα στις δόσεις των 48 μηνών που απομένουν. Έτσι, μετά την λήξη της τρίμηνης περιόδου αναστολής, ο δανειολήπτης αυτός θα πρέπει να συνεχίσει να καταβάλει τόσο τα ποσό των 100 ευρώ της δόσης του όσο και το ποσό των (300 ευρώ/48 μήνες=) 6,25 ευρώ κάθε μήνα, δηλ. συνολική δόση (100+6,25 =) 106,25 ευρώ κάθε μήνα.
Περαιτέρω, όσοι δανειολήπτες δεν έχουν υπαχθεί σε αποφάσεις ρύθμισης των οφειλών τους δυνάμει του Νόμου Κατσέλη, ή της πλατφόρμας προστασίας κύριας κατοικίας ή της πλατφόρμας ρύθμισης οφειλών επιχειρήσεων της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους (Ε.Γ.Δ.Ι.Χ.), είναι μέχρι σήμερα ενήμεροι και έχουν αποδεδειγμένα πληγεί από την κρίση του κορωνοϊού, τότε και αυτοί οι δανειολήπτες μπορούν να κάνουν αίτηση στις τράπεζες και να ζητήσουν την τρίμηνη αναστολή των δόσεών τους. Μια τέτοια περίπτωση δανειοληπτών αποτελούν εκείνοι που ενοικιάζουν μέχρι σήμερα κάποιο ακίνητο και οι οποίοι εφεξής θα υποχρεωθούν να λαμβάνουν μειωμένο ενοίκιο κατά 40% τουλάχιστον για τους μήνες Μάρτιο 2020 και Απρίλιο 2020, εξαιτίας των σχετικών κυβερνητικών μέτρων για την αντιμετώπιση της κρίσης του κορωνοϊού. Επομένως, οι δανειολήπτες αυτοί, ακόμα και εάν δεν υπάγονται στους πληττόμενους ΚΑΔ, μπορούν να απευθυνθούν στις τράπεζές τους και με ένα τηλεφώνημα να ζητήσουν την αντίστοιχη αναστολή των δόσεων των δανείων τους.
Μέτρα στήριξης προβλέπονται και για τους επιχειρηματίες, εφόσον αποδεικνύεται ότι η μείωση του τζίρου και της οικονομικής τους δραστηριότητας είναι αποτέλεσμα της δυσμενούς συγκυρίας, με αναστολή καταβολής των δόσεων κεφαλαίου (χρεωλύσια) για τα επιχειρηματικά δάνεια μέχρι την 30η Σεπτεμβρίου 2020. Όσον αφορά το ακανθώδες ζήτημα των επιταγών, έχει ήδη δοθεί παράταση αποπληρωμής για 75 ημέρες, ενώ η διαβούλευση κυβέρνησης και Τραπεζών συνεχίζεται με σκοπό τη λήψη περαιτέρω προστατευτικών και εγγυοδοτικών μέτρων.
Εγκαινιάζεται με τον τρόπο αυτό μία νέα διαδικασία εξωδικαστικής ρύθμισης των οφειλών των δανειοληπτών, σύμφωνα με την οποία ο εκάστοτε δανειολήπτης καλείται να απευθυνθεί στην Τράπεζά του και να ρυθμίσει το δάνειό του βάσει των νέων οικονομικών του δυνατοτήτων, μια διαδικασία εξατομικευμένη με τα δεδομένα να κρίνονται κατά περίπτωση, ανάλογα με το ύψος της ζημίας λόγω πανδημίας, με απαραίτητη προϋπόθεση την προγενέστερη συνέπεια.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η κάθε τράπεζα έχει την διακριτική ευχέρεια να υιοθετήσει διαφορετική πολιτική ρυθμίσεων. Κάθε αίτημα θα κρίνεται ξεχωριστά και εφ’ όσον διαπιστώνεται ανάγκη παροχής ρύθμισης, αυτή θα προσφέρεται από το εκάστοτε τραπεζικό ίδρυμα. Σε κάθε περίπτωση θα συνυπολογίζονται τα εισοδήματα του δανειολήπτη, τυχόν επιδόματα που αναμένεται να λάβει, η περιουσιακή του κατάσταση και οι εξασφαλίσεις που υφίστανται.
Συμπερασματικά, όλα τα παραπάνω μέτρα της Ελληνικής Κυβέρνησης για την προστασία των δανειοληπτών από την κρίση της πανδημίας του COVID19 κρίνονται θετικά αλλά θα πρέπει οπωσδήποτε να συνδυαστούν άμεσα με τις ακόλουθες τρείς (3) πρωτοβουλίες, ήτοι:
1) Παράταση της ισχύος του Ν. 4605/2019, ο οποίος λήγει στις 30-04-2020, για την προστασία της κύριας κατοικίας φυσικών προσώπων τουλάχιστον μέχρι τις 31/12/2020.
2) Διατήρηση σε ισχύ του Ν. 3869/2010 (Νόμος Κατσέλη) για την ρύθμιση των οφειλών των υπερχρεωμένων νοικοκυριών,
3) Διατήρηση σε ισχύ του Ν. 4469/2017 για τη ρύθμιση των οφειλών των επιχειρήσεων και των επιχειρηματικών δανείων μέσω ειδικής ηλεκτρονικής πλατφόρμας της ΕΓΔΙΧ.
Εν κατακλείδι, είναι αναγκαία όσο ποτέ η διαβούλευση της Ελληνικής Κυβέρνησης όχι μόνο με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και την Ένωση Ελληνικών Τραπεζών αλλά ταυτόχρονα και με όλες τις Ενώσεις Καταναλωτών και Δανειοληπτών της Χώρας μας, με στόχο τη χάραξη δίκαιων και ισόρροπων πολιτικών που αφενός θα θωρακίζουν το τραπεζικό μας σύστημα, ενώ αφετέρου θα προστατεύουν και θα ανακουφίζουν τους δανειολήπτες από την τεράστια οικονομική κρίση που θα προκαλέσει η υγειονομική κρίση της πανδημίας του κορωνοϊού COVID-19.
Στράτης Νικολακέας
Δικηγόρος στον Άρειο Πάγο
Νομικός Σύμβουλος & Υπεύθυνος Προστασίας Δεδομένων (D.P.O.) της Ένωσης Καταναλωτών & Δανειοληπτών
Διαμεσολαβητής διαπιστευμένος στο Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων